Zachowek to instytucja prawa spadkowego, która ma na celu ochronę interesów najbliższych członków rodziny spadkodawcy. Zgodnie z Kodeksem cywilnym, pewne osoby (zstępni, małżonek, rodzice) mają prawo do zachowku, jeśli zostały pominięte w testamencie lub otrzymały spadek w niewystarczającej wysokości.
Ustawodawca, mając na uwadze różnorodne sytuacje życiowe, przewidział możliwość odroczenia terminu płatności zachowku, rozłożenia go na raty, a nawet jego obniżenia. Zasady te reguluje wprowadzony w maju 2023 roku art. 997¹ Kodeksu cywilnego.
Kiedy występuje odroczenie terminu płatności, rozłożenie na raty lub obniżenie zachowku?
Zgodnie z art. 997¹ § 1 Kodeksu cywilnego, osoba zobowiązana do zapłaty zachowku może żądać od sądu:
odroczenia terminu płatności zachowku,
rozłożenia zachowku na raty,
w wyjątkowych przypadkach - obniżenia zachowku.
Sąd rozpatrując wniosek osoby zobowiązanej do zapłaty zachowku, bierze pod uwagę sytuację osobistą i majątkową zarówno osoby uprawnionej do zachowku, jak i osoby, która ma ten zachowek zapłacić.
Rozłożenie zachowku na raty - jakie są zasady?
W przypadku rozłożenia zachowku na raty, termin ich uiszczenia nie może przekraczać łącznie pięciu lat. Jednakże w wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie (np. ciężka choroba zobowiązanego do zapłaty), sąd może - na wniosek tej osoby - odroczyć termin zapłaty rat już wymagalnych lub przedłużyć pięcioletni termin płatności (art. 997¹ § 2 Kodeksu cywilnego). Przedłużony termin nie może być jednak dłuższy niż dziesięć lat.
Kiedy sąd może obniżyć zachowek?
Obniżenie zachowku jest możliwe tylko w wyjątkowych przypadkach. Oznacza to, że muszą zaistnieć szczególne okoliczności, które uzasadniają zmniejszenie wysokości należnego zachowku. Sąd, oceniając wniosek o obniżenie zachowku, weźmie pod uwagę m.in.:
sytuację majątkową osoby zobowiązanej do zapłaty zachowku (np. niskie dochody, zadłużenie)
sytuację osobistą osoby zobowiązanej do zapłaty zachowku (np. zły stan zdrowia, konieczność ponoszenia wysokich kosztów leczenia)
stosunki rodzinne panujące między spadkodawcą a osobą uprawnioną do zachowku (np. długotrwały brak kontaktów, konflikty rodzinne)
Ważne!
Ustanie okoliczności uzasadniających obniżenie zachowku zobowiązuje do zwrotu kwoty, o którą zachowek został obniżony (art. 997¹ § 3 Kodeksu cywilnego).
Roszczenie o zwrot przedawnia się z upływem pięciu lat od dnia obniżenia zachowku.
Art. 997¹ Kodeksu cywilnego wprowadza elastyczne rozwiązania w zakresie płatności zachowku, umożliwiając sądowi dostosowanie terminu i sposobu płatności do indywidualnej sytuacji stron. Należy jednak pamiętać, że obniżenie zachowku jest rozwiązaniem wyjątkowym, stosowanym tylko w szczególnie uzasadnionych przypadkach. W przypadku wątpliwości warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie spadkowym. Można to zrobić telefonicznego: 665-961-401 lub za pośrednictwem poczty elektronicznej: kancelaria@adwokat-skwarek.pl
Kommentare