Zmuszanie do określonego zachowania (Art. 191 KK) – Gdzie leży granica prawa?

Zmuszanie do określonego zachowania

W relacjach międzyludzkich – czy to biznesowych, sąsiedzkich, czy prywatnych – często dochodzi do konfliktów. Negocjacje bywają twarde, a emocje biorą górę. Czasami jednak presja wywierana na drugą osobę przekracza granice dozwolone prawem i staje się przestępstwem. Mowa tu o zmuszaniu do określonego zachowania, uregulowanym w art. 191 Kodeksu karnego. Gdzie kończy się asertywność, a zaczyna odpowiedzialność karna?

Jako adwokat specjalizujący się w prawie karnym, często spotykam się z sytuacjami, w których moi Klienci nie są świadomi, że działania podejmowane "w dobrej wierze" (np. chęć odzyskania długu) mogą zaprowadzić ich na ławę oskarżonych.

Czym jest zmuszanie do określonego zachowania?

Zgodnie z art. 191 § 1 Kodeksu karnego, kto stosuje przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia innej osoby do:

• określonego działania,

• zaniechania (powstrzymania się od działania),

• znoszenia (akceptowania pewnego stanu rzeczy),

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Kluczem do zrozumienia tego przepisu jest analiza środków, jakimi posługuje się sprawca. Aby doszło do przestępstwa, musimy mieć do czynienia z przemocą lub groźbą bezprawną.

Przemoc i groźba bezprawna – jak je rozumieć?

W języku potocznym terminy te wydają się oczywiste, jednak prawo karne nadaje im specyficzne znaczenie:

1. Przemoc wobec osoby: To nie tylko bicie czy zadawanie bólu. To każde fizyczne oddziaływanie na ciało pokrzywdzonego, które uniemożliwia mu swobodne decydowanie o sobie.

   Przykład: Szarpanie za ubranie, zamykanie w pomieszczeniu, blokowanie wyjścia ciałem.

   
   

2. Groźba bezprawna: To zapowiedź popełnienia przestępstwa (np. "jeśli tego nie zrobisz, spalę ci samochód") lub zapowiedź spowodowania postępowania karnego, lub rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego (szantaż).

   
   

   Ważne: Nie jest groźbą bezprawną zapowiedź spowodowania postępowania karnego, jeżeli ma ona na celu ochronę prawa naruszonego przestępstwem (np. "oddaj ukradziony telefon, albo idę na policję" – to jest legalne).

Windykacja a art. 191 KK – częsta pułapka

Jako adwokat zdarzało mi się prowadzić sprawy związane z tzw. agresywną windykacją. Wierzyciele, sfrustrowani brakiem spłaty, decydują się wziąć sprawy w swoje ręce. Należy jednak pamiętać: fakt, że ktoś jest nam winien pieniądze, nie daje nam prawa do stosowania przemocy ani gróźb.

Przykład z sali sądowej: Pan Jan (dane zmienione) pożyczył znajomemu znaczną kwotę pieniędzy. Dłużnik unikał kontaktu. Pan Jan pojechał do dłużnika i groził, że "połamie mu nogi", jeśli ten nie odda pieniędzy do jutra. Mimo że Pan Jan miał prawo do swoich pieniędzy, sposób ich dochodzenia wypełnił znamiona przestępstwa z art. 191 kk. W takiej sytuacji Pan Jan z pokrzywdzonego (wierzyciela) stał się oskarżonym.

Zmuszanie w relacjach sąsiedzkich i lokatorskich

Innym obszarem, w którym często dochodzi do naruszeń art. 191 k.k., są konflikty o nieruchomości. Temat ten powraca często w kontekście najmu i problemów z lokatorami, którzy w pewnym momencie przestają wywiązywać się z umowy i nie płacą czynszu. Ustawa o ochronie praw lokatorów przewiduje dość problematyczny tryb "pozbycia" się takich najemców z lokalu. Dodatkowo treść przepisu art. 191 § 1a k.k. wzmacnia ochronę lokatorów. Dzieje się tak na przykład w przypadku, w którym właściciel mieszkania, chcąc pozbyć się niepłacącego lokatora, odcina mu prąd, wodę lub demontuje drzwi/okna. Sądy wielokrotnie orzekały, że takie utrudnianie życia może być uznane za przemoc (w szerszym rozumieniu) lub zmuszanie do określonego zachowania (wyprowadzki) i jest karalne (zgodnie z art. 191 § 1a kk).

Dlaczego warto skonsultować sprawę z adwokatem?

Sprawy z art. 191 kk rzadko są czarno-białe. Często o winie lub niewinności decydują niuanse, kontekst sytuacyjny oraz dowody (nagrania, zeznania świadków, wiadomości SMS).

Jako Adwokat Mariusz Skwarek oferuję:

• Analizę stanu faktycznego: Oceniam, czy dane zachowanie rzeczywiście wypełniło znamiona przestępstwa, czy było jedynie elementem ostrego sporu cywilnego.

  
  

• Obronę procesową: Jeśli postawiono Ci zarzuty, opracuję linię obrony, dążąc do umorzenia postępowania lub uniewinnienia, bądź też, jeżeli takie rozstrzygnięcie nie będzie możliwe do uzyskania - do zminimalizowania negatywnych skutków wyroku.

  
  

• Reprezentację pokrzywdzonych: Jeśli to Ty padłeś ofiarą zmuszania, pomogę Ci skutecznie dochodzić swoich praw i zadośćuczynienia.

  
  

Prawo karne nie wybacza błędów, a konsekwencje skazania mogą rzutować na całe życie zawodowe i prywatne. Warto mieć po swojej stronie profesjonalistę.

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Jeśli czujesz, że padłeś ofiarą przestępstwa lub zostałeś oskarżony o zmuszanie do określonego zachowania, nie czekaj na rozwój wypadków. Skontaktuj się z moją Kancelarią, aby omówić szczegóły Twojej sprawy.