Fałszywe oskarżenie (art. 234 k.k.) – Czym jest i co za nie grozi?

Fałszywe oskarżenie (art. 234 k.k.) – Czym jest i co za nie grozi?

Prawo do sprawiedliwego procesu i ochrony dobrego imienia to fundamentalne zasady w każdym państwie prawa. Zdarzają się jednak sytuacje, w których te wartości są naruszane poprzez składanie fałszywych oskarżeń. Polskie prawo karne przewiduje odpowiedzialność za tego typu czyny, chroniąc zarówno osoby niesłusznie pomówione, jak i prawidłowe funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości.

Czym dokładnie jest przestępstwo fałszywego oskarżenia i jakie konsekwencje grożą za jego popełnienie? Dzisiaj przyjrzę się bliżej regulacji zawartej w art. 234 Kodeksu karnego.

Fałszywe oskarżenie - kto może być sprawcą przestępstwa?

Przestępstwo fałszywego oskarżenia, opisane w art. 234 k.k., ma charakter powszechny. Oznacza to, że jego sprawcą może być każda osoba fizyczna, która jest zdolna do ponoszenia odpowiedzialności karnej (tzn. jest poczytalna i osiągnęła odpowiedni wiek).

Nie ma znaczenia jej status, zawód czy relacja z osobą fałszywie oskarżaną. Kluczowe jest działanie polegające na świadomym wprowadzeniu w błąd organów ścigania lub orzekania. Mówiąc prościej – każdy, kto z pełną świadomością fałszywie oskarża inną osobę przed odpowiednimi organami, może zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej z tego artykułu.

Fałszywe oskarżenie - znamiona

Aby można było mówić o przestępstwie fałszywego oskarżenia z art. 234 k.k., muszą zostać spełnione łącznie następujące warunki (tzw. znamiona czynu zabronionego):

1. Działanie sprawcy: Polega na oskarżeniu innej osoby. Nie chodzi tu jedynie o formalne wniesienie aktu oskarżenia (co robi prokurator), ale o złożenie zawiadomienia, zeznań lub przedstawienie dowodów wskazujących na popełnienie przez daną osobę określonego czynu.

   
   

2. Adresat oskarżenia: Oskarżenie musi być skierowane do organu powołanego do ścigania lub orzekania w sprawach o przestępstwa (np. policja, prokuratura), przestępstwa skarbowe, wykroczenia (np. policja, sąd), wykroczenia skarbowe lub czyny zabronione o charakterze dyscyplinarnym (np. rzecznik dyscyplinarny w danej korporacji zawodowej).

   Złożenie fałszywego oskarżenia np. w prywatnej rozmowie czy na forum internetowym (choć może stanowić inne przestępstwo, np. zniesławienie) nie wypełnia znamion art. 234 k.k.

   
   

3. Treść oskarżenia: Musi dotyczyć popełnienia przez inną osobę:

   • przestępstwa,

   • przestępstwa skarbowego,

   • wykroczenia,

   • wykroczenia skarbowego,

   • przewinienia dyscyplinarnego.

     
     

4. Świadomość sprawcy (strona podmiotowa): To kluczowy element. Sprawca musi wiedzieć, że osoba, którą oskarża, nie popełniła zarzucanego jej czynu. Wymagana jest zatem pełna świadomość nieprawdziwości oskarżenia i działanie z zamiarem bezpośrednim (sprawca chce fałszywie oskarżyć). Nie popełnia tego przestępstwa osoba, która składa zawiadomienie w uzasadnionym, choć błędnym przekonaniu, że doszło do naruszenia prawa, albo osoba, która zgłasza jedynie podejrzenie, nie mając pewności co do winy.

Fałszywe oskarżenie - sankcja karna

Zgodnie z art. 234 kodeksu karnego, fałszywe oskarżenie zagrożone jest karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. W takiej sprawie możliwe jest jednak warunkowe umorzenie postępowania, postępowania (więcej na ten temat przeczytasz tutaj).

Warto podkreślić, że sąd wymierzając karę, bierze pod uwagę różne okoliczności, takie jak stopień społecznej szkodliwości czynu, motywację sprawcy, skutki, jakie fałszywe oskarżenie wywołało dla osoby pokrzywdzonej, a także właściwości i warunki osobiste sprawcy.